-
İnsan Tasarımında Dönüşüm
ARİSTOTELES, DESCARTES VE KANT: İNSAN TASARIMINDA DÖNÜŞÜM Antik Yunan felsefesi, toplumu bir gereksinimler ortaklığı ve insanı da çok çeşitli ve sürekli yenileyen gereksinimleri olan bir varlık olarak tanımladığı için toplumsal bir varlık olarak…
-
Modern Felsefe ve Edebi Barış İdeali
Modern felsefenin taşıyıcı sütunlarından ilki; Rotterdamlı Erasmus’tan bu yana “ebedi barış” olarak tanımladığımız, insanlığın kalıcı iç barış idealidir. Yukarıda işaret ettiğim gibi, ebedi barış kavramını özgürlük kavramı çerçevesinde almak gerekir. Aksi durumda barış,…
-
Felsefe Mücadelenin Neresinde?
Son günlerde ve haftalarda olup bitenleri felsefeye başvurmadan anlamlandırabileceklerini sananların büyük bir yanılgı içinde olduğunu, çatışmanın konusu olan hak, hukuk ve özgürlük kavramları bakımından daha önce gösterdim. Felsefe, bu çatışmaların tam kalbindedir. Felsefe…
-
Düşünce Üstüne
Düşünmek, düşlemek, düşmek kelimelerinin kökleri paydaş gibi gözüküyor. Düşünmek fiiline yaraşır kök acaba düşmek mi, yoksa düşlemek mi? Ha keza; Düşlemek fiiline yaraşır kök acaba düşmek mi, yoksa düşünmek mi? Kök acaba ilk/tek…
-
Anlamlı Bir Yaşam Arayışımızda Felsefenin Yeri
Felsefenin yaşamımızın anlamlı bir şekilde yaşanmasına hiç mi katkısı yoktur? İnsan düşüncesi ve eylemlerinin felsefi temellerine eğilerek, üç farklı düşünce biçimi ve bunlara uygun yaşam tarzını incelemek istiyorum: ampirik faydacılık, rasyonalizm ve diyalektik…
-
Sokrates ve Her Şeyi Paylaşan İnsan
Tarihte düşüncenin ve bilgelik arayışının sembolü haline gelen Sokrates, toplumu ilgilendiren bir olay karşısında sorgulayıcı bir tavır takınırdı. O, gerçek bilginin yalnızca sürekli sorgulamadan doğabileceğine inanıyordu. Öyle ki Sokrates, “Sorgulanmamış bir hayat yaşanmaya…
-
İnsani Değerlere Dört Elle Sarılma Zamanı
Ahlaksızlık endüstrileşmiştir artık ve artarak devam etmektedir. Hem de tam anlamıyla. Sadece genel yaygın bir durum değildir toplumumuzda. Ahlaksızlık artık para etmektedir. İstenen, arzulanan ve gerekirse pazarlanabilen bir yetenek olmuştur. Bir kişi hakkında…
-
Para ve Ahlak – Prof. Dr. Doğan Göçmen
Anadolu Halk Bilgeliğinde Dostluk ve Para ‘Paralar, paralar, paralar bozulmasın aralar!’ diye ne anlama geldiğini bilmeden bağırıp çağırarak oynardık çocuklar olarak. Dostluk başka ticaret başka, denir gündelik hayat gözleminde. ‘Dostluk başka ticaret başka…
-
Postmodernist Siyaset Felsefesi
“Postmodernist düşünce tarzı nasıl bir düşüncedir?” sorusuna yanıt ararken, belki de ilk olarak teorinin kendisini en belirgin şekilde dışa vurduğu yere bakmak gerekir. Bu bağlamda çağdaş Alman filozofu Ingeborg Maus’un görüşleri önemli bir…
-
Türkçe Düşüncede Bilgelik ve Dostluk
Bilgelik, tüm insanlığın, bilebildiğimiz yazılı tarihinde ezelden beri yaşamını yönlendirici bir kıstas olarak bulup belirlemek için aradığı bir ölçüdür. Bu arayış Türkçe düşün dünyasına da yabancı değildir. Aksine, akıl, bilgi ve bilgelik; buna…
-
Küçük Şeylerin İnanılmaz Tuhaflığı
Büyük olaylar ve devasa fikirler tarih kitaplarında yer bulurken, hayatın derin anlamı genellikle göz ardı edilen küçücük şeylerin içinde gizlidir. Antik filozofların gözlemlerinden modern bilimin keşiflerine kadar, küçük şeyler her zaman insan aklını…
-
Çağdaş Politik Dünyayı Kavrayabilmek İçin
Dünya siyasetinde o kadar ilginç ve ağır şeyler oluyor ki, insan bazen şüpheye kapılıyor ve politika denilen insanlık halini anlamanın ve açıklamanın mümkün olmadığını düşünüyor. Bu durumda, aklımıza çağdaş politikanın mantığını en iyi…
-
Yaşamın Isısı ve Ölümün Soğukluğu
Vücut Isısının Felsefi ve Bilimsel Yansımaları Vücut sıcaklığımız, içsel dengeyi ve çevremizle uyum sağlama becerimizi temsil eden bir unsurdur. İçimizde süregelen biyokimyasal süreçler, bizi hayata bağlayan ince bir iplik gibi işler. Bu iplik…
-
Felsefe, Düşünce ve Felsefi Düşünme
Günlük hayatımızda felsefeyi yücelten deyişlere de rastlarız, felsefeyi yeren sözlere de. Örneğin ‘felsefe akıl ve düşünce işidir’ derken felsefenin yüce bir uğraş olduğu dile getirilir ve bu nedenle filozofa büyük saygı duyulur. Fakat…
-
Rousseau ve Mustafa Kemal: Halk ve Özgürlük Kavramları
Mustafa Kemal 1 Aralık 1921 tarihinde yaptığı konuşmada “Jean-Jacques Rousseau’yu baştan nihayete kadar okuyunuz” diyor. Mustafa Kemal, Rousseau’dan her şeyden önce “halk”, “halk iradesi” ve “halk egemenliği” gibi kavramların anlamını öğrenmiş ve üstlenmiştir.…
-
Res Publica
Res publica. Kamusal mesele. Republik sözcüğünün kökeninde bu iki Latince sözcük var. Kamunun meselesi. Geçen yıl yüzüncü doğum yıldönümünü kutladığımız Cumhuriyetimizin kökeninde de bu iki sözcükte dile gelen devlet modelinden hareketle modernlerin geliştirdiği…
-
Yaşam, Güzellik, Çılgınlık ve İsteme Üzerine Savruk Düşünceler
Yaşam, bir anın içinden sonsuzluğa uzanan bir yolculuk gibidir. Her an, varoluşun tüm yükünü ve hafifliğini taşır üzerinde. Felsefenin odak noktasındaki en derin sorulardan biri de budur: Yaşam nedir ve ona anlam veren…
-
Felsefenin “Doğulusu” ve “Batılısı”
Modern felsefeyi “Batı felsefesi” diye itinayla “Doğu felsefesi” olarak adlandırılan felsefeden ayrı ele alma eğilimi çok yaygındır. Sanki bu iki felsefe özü itibarıyla birbirinden tamamıyla farklıymış gibi alınıyor sıklıkla. Oysa örneğin Kant’ın dikkat…
-
Hukuk Sistemi Neden Çöküyor, Ahlak Neden Çürüyor?
Hukuk sistemimizin adalet dağıtmadığı, üzerine kurulu olması gereken özgürlük ilkesine göre işlemediği herkesin malumu ve hemen herkes tarafından da eleştiriliyor. Bu durumun oluşmasından sorumlu olan yetkililer eleştirilere karşı son derece duyarsız davranıyor. Neden?…
-
Aydınlanmacı Felsefeye Bugün Nasıl Yaklaşılmalıyız?
Kant, Saf Aklın Eleştirisi’ni bir yöntem kitabı olarak kaleme yazdığında, mantıkta Aristoteles’ten ileri gidilemeyeceğini ve geri de düşülemeyeceğini belirtmiştir. Modern felsefede Kant öncesi düşüncenin önemli kazanımları bulunmaktadır. Örneğin, özne bakışlı evren tasarımında Descartes,…
-
Benlik, Kibir ve Erdem
Kimseyle bir sorunum yok. Ne iktidar peşindeyim, ne ün peşinde… Birilerinin küçücük çıkarlarıyla ya da elde ettikleri kendince saltanatlarıyla oynayacakmışım gibi yersiz korkulara kapılmasın kimse. Haddime değil. Bu tip şeyleri beceremem ben. Beni…
-
Mitolojiden Felsefeye Giyim ve Kuşam
Bir taraftan moda gösterilerine tanık oluyoruz. Kadına ve erkeğe, daha çok kadına nasıl giyinmesi gerektiğini öğütleyen pahalı son moda gösteriler. Diğer taraftan erkeğe ve kadına yönelik farklı otoriteler tarafından kılık kıyafet yönergeleri düzenlendiğini…
-
Endüstrileşmiş Ahlaksızlığa Karşı Direnişe Çağrı
Ahlaksızlık artık endüstrileşmiştir ve kâr getirisi olan bir tutum olarak yayılmaya devam etmektedir. Hem de kelimenin tam anlamıyla. Sadece genel yaygın bir durum değildir toplumumuzda. Ahlaksızlık artık kelimenin gerçek anlamında para etmektedir. İstenen,…
-
Spinoza’yı Okumaya Başlarken
Spinoza’ya karşı dünya çapında yaygın olan bir hayranlık ve ilgi, hatta hayranlıktan da öte yaygın bir tutku vardır. Filozofa ülkemizde de yeterince temellendirilmemiş yaygın sevgi dolu bu bağlılık nereden gelir? Bana öyle geliyor…
-
İnsanlar hakkında ‘2 şey’ler…
İtalyan bilim adamı ve filozof Giordano Bruno‘nun (1548-1600) günümüze kadar gelen insanın davranışları hakkında “iki şey” olarak dile getirdiği görüşleri değerlerinden hiçbir şey kaybetmemiş. Herkesin bu “iki şey”leri çok iyi bilmesi lazım. Özellikle…
-
Hümanizm, Modernizm, Barbarlık
Yeryüzünü yaşanmaz konuma getiren unsurlar üzerine kafa patlatırken; karşılaştığım görmezden gelme durumunun altını irdeledikçe önüme aydın insanın edimsizliği ve yorgunluğu düştü. Doğu’nun penceresinden Batı’ya bakarken ulaşılmaz gibi görünen birçok değerin içinde kan torbaları…
-
Kültür, Tartışma ve Tartışma Kültürümüz Üzerine
Ülkemizde tartışma kültürünün yeterince gelişmiş olmadığı herkesin malumudur. Yarım yüzyıl önce büyüklerimin de, bugün bizim olduğumuz gibi bu tartışma kültürümüzün olmadığından şikâyetçi olduğunu hatırlıyorum. Demek ki bu konuda, eğer biz bugünün kuşakları olarak…
-
Türkçe Felsefesinin Kısa Tarihi
Türkiye’de, başka birçok toplumda 18. yüzyılın ortalarında aşılmaya başlayan temellendirilmemiş bir felsefe düşmanlığı olduğu gibi temellendirilmemiş bir de felsefe sevgisi vardır. İkisi de felsefenin yadsınmasına götürüyor. Biri bilerek ve isteyerek felsefe adına her…
-
Cotigo Ergo Sum
“Akıllı olmak da mühim değil. Önemli olan o aklı yerinde kullanmaktır.” Rene Descartes Lunaparkta eğlenen çocuklar gibi çarpıyor kalbim. Sanki ışıltılı töz uçuyor önümde. Hani dalgalı bir denizin kıyısında yürürken tuzlu su yapışır…
-
Yitik Aşk Ağıdı
“Yalnızlık, insanın çevresinde insan olmaması demek değildir. İnsan kendisinin önemsediği şeyleri başkalarına ulaştıramadığı ya da başkalarının olanaksız bulduğu bazı görüşlere sahip olduğu zaman, kendisini yalnız hisseder.”Carl Gustav Jung Bir zamanlar senin şah damarındaki…
-
Arzunun Tükenişi
İçinde, taa ciğerine dek yapışmış upuzun bir baharat kervanıdır arzu. Her rengin değişik bir tonu, her kokunun farklı bir rahiyası… Yaşam, atılan her adımda biçem değiştirirken istençlerde tükenişe doğru hızla yol alır. Ötekini…
-
Tanrı, Din, Birey, Özgürlük
Dinsel yaklaşımlara göre Tanrı, yeryüzüne ileteceği yönergeleri kulları içinde seçkin konuma erdirdiği kişiler aracılığıyla bildirimde bulundururmuş. Onun çizdiği tartışmaya kapalı kurallara inananların, başka bir düşünce yapılanması kurgulaması, sorgulaması, ‘kutsal önermeleri’ irdelenmesi yasaklanmıştı! Dağınık…
-
Sevgiden Nefret Doğurmak Yahut Nefretle Büyütmek Sevgileri- Müjdat Güven
Victor Hugo Sefiller’de şöyle diyor; ”Bazı insanlar bir şeyleri sevince bir şeylerden nefret etmek zorunda hisseder kendilerini”. Hiç düşündünüz mü o bazı sevmelerin nefretin bayrağıyla göndere çekilmesini? Bir ipi çeke çeke nereye varır…
-
Zaman
Efendim uzunca bir zamandır başka bir sosyal platformda geleneksel hale getirip doğum günlerimde dostlarıma ithafen yazdığım teşekkür yazısıdır ki sizlerde benim tanıdığım saygın kişiliklersiniz. O yüzden sizleri atlamak yakışık almazdı..Saygılarımla. Zaman Ben çirkinleşmiyorum…
-
Şehri Adem
Çoğu zaman “hayvanlık” deyip geçiyoruz. Oysa değil. Toplumun yapısını bilmediğimizden vardığımız yanlış sonuç sadece. Önce şunu bir okuyunuz: Kırık Cam Teorisi ( https://t.co/zRKCB2ZiIP ) İkincisi ise “Cehaletin Çevirilebildiği Oran” kavramı. Kısaca: İnsan, çevresinden…
-
Sigara ve Sevgi
Sigaranın dumanı nasıl yükselir bilirsiniz. Hareketin ötesinde bir şey vardır o yükselişte; canlılık, devingenlik. Çünkü ısınan hava yükselir.İnsan dışından üşür, içinden ısınır.Sevgi, içerde var olur, oradan dışarıya taşarsa menziline varırve sıcaktır, sevilen kişiyi…
-
Spinoza Problemi
“Tarih gerçek olan kurgudur, kurgu gerçek olabilecek tarihtir”. Andre Gidé Birilerini ya da bir şeyleri kutsamaya inanıyorsanız veyahut seviyorsanız; Şeylerin doğaüstü saygınlığı hak ettiğini düşünüyorsanız Spinoza Problemi adlı kitabı okumayın zira kitap sizi…
-
Öteki Dünyadaki Filozoflar Neler Yapabilirler?
Cehennemde Miyiz? Cennet, huzur ve mutluluğun sonsuz kaynağıydı. İnsanlık tarihinde derin izler bırakmış olan büyük filozoflar, cennetin aydınlık diyarında buluşmuşlardı. Sokrates, Konfüçyüs, Spinoza, Simone de Beauvoir, Sappho ve daha birçok bilgelik dolu isim,…
-
Masamdaki Yokluk
Çok sevdiğim filozoflara elimdeki kahvem ile fincanımı kaldırdım. Bir bir masama geldiler. Jean-Paul Sartre, Friedrich Nietzsche ve Immanuel Kant kozmik bir buluşma için masama oturduklarını söylediler. Kahvelerini hazırlarken yokluk üzerine derin bir tartışma…
-
Bilmekler
Bugün bildiklerimin pek çoğunu eskiden de biliyordum. Ama olgunlaşarak bilmeyi yeni yeni öğreniyorum. Bildiklerimi yeniden yeniden bilmeye ihtiyacım var. Eskiden düşündüklerimin pek çoğuna bugün katılmıyorum. Ama bugün böyle düşünmem de eskiden düşündüklerim yüzünden.…
-
“İnsan Anlamadığının Düşmanıdır.”
Bir insanın derisini yüzmeye hangi kul karar verebilir? Bir insanı öldürmeyi hak gören ayetler ne kadar savunulabilir? Çelişen ayetlerden kimler kullanıyor? Yazı konum Hallacı Mansur ve yazıma sorularımla başlamak istedim. Çokça umudu olmalıydı, şafağı güneşini…
-
İnancımı Kolay Yitirmedim!
Masumlarda suç arayan suçlular, kendi günahsızlıklarını ibadetleriyle savunuyorlardı. Üstelik darülharp dincilerin üretimiydi. Çok küçük yaşlarda virüslenip dünyayı bozuk görüyor, herkesin de bozuk görmesini arzuluyorlardı. Ki zarar verdiklerinde görme bozukluğu vardı. Dualarından korkacağımızı düşünüyor…
-
Ama Bu Susmalar – Müjdat Güven
AMA BU SUSMALAR NEREYE SIĞAR Nereye sığar bu susmalar Sığındığım bunca türkü Dilden dile şiirler Sesimizi arıyor Bütün aynalardan firardayız Sade dikene durur mu gül dediğin Kuşlar göçer mi bu mevsimde…
-
Dilekçe
Düşlerimin de gerçeğin sınırlarına alınmasına ilişkin Tanrı’ya verdiğim dilekçeden henüz bir haber çıkmadı. Çok şey değildi aslında istediğim: Aşkın, edebiyatın ve sanatın incelttiği bir dünyada yaşamak. Hepsi bu. Savaşlar olmayacaktı, şiddet olmayacaktı, açlık,…
-
KENDİLİĞİN TERAZİSİ
Eğer Tanrı olmasaydı, eğer kutsal denen bir şey olmasaydı; bizi günah işlediğimizde affedecek bir üst kurum da olmayacaktı. Böyle bir durumda da benlik, kendi kötülüğü ile yüzleşmek zorunda kalacaktı. İyilik veya kötülük, Tanrının…
- Bilim, Bilim Haberleri, Bilim ve Teknik, Deneme, Düşünceler Tarihi, Ekonomi, Felsefe, Güncel - Aktüalite, Kitaplar, Sanat, Sanat Tarihi, Siyaset, Sosyoloji, Tarih, Toplum
Küreselleşme, Postmodernizm ve Eğitim İlişkisi
İnsan doğası toplumsal yaşamın haritasını taşır. Her canlı türü gibi varlığını sürdürme gayreti içerisinde olan insan, diğer canlı türlerinden farklı olarak, aklın ayrıcalıklı doğasından faydalanır. Toplumsal haritanın kaynağını oluşturan bu akılsal yapı, özellikle…
- Bilim, Düşünceler Tarihi, Felsefe, Güncel - Aktüalite, Psikoloji, Sosyoloji, Tarih, Tartışma, Toplum
Kararlar: Özgür iradenin zorlukları
Eylemlerimizde gerçekten ne kadar özgürüz ve onlardan ne kadar sorumluyuz? Filozoflar zor bir soruya yanıtlar arıyor. Son zamanlarda sabahları yataktan geç kalkdınız mı? Elinizden gelmedi mi yoksa yeterince çabalamadınız mı? Ve dün gece…
-
“Değer kaybından” söz etmek tamamen yanlıştır
Muhafazakâr, sol görüşlü, yeşil veya vatansever: Herkesin farklı, sadece kullandığı ve kendi koymadığı, değerleri vardır. Gerçekten doğru değerleriniz var mı? Ne kadar aptalca bir soru, elbette var. Hem de muhafazakâr, ilerici, sağ, sol,…
-
Hakikatin İklimi
hakikat ve gerçek arasındaki ilişki, doğru nedir, dilde detaylar,arapça ve Türkçe arasında kıyaslama, hediye konusunda fikir değişikliği,
-
Felsefi Düşünceler: Bilim ve Hayal Gücünün Sınırları (3)
“Düşünce unsuru görevi gören fiziksel birimler, ‘isteyerek’ çoğaltılan az ya da çok net görüntülerdir ve birleştirilebilir. Geleneksel kelimeler veya işaretler bunun için ikinci aşamada zahmetli bir şekilde bulunması gerekiyor.” Albert Einstein Bu ne…
