#GeleceğinTrendleri,  Bilim,  Bilim Çevre,  Bilim Haberleri,  Bilim İklim,  Coğrafya,  Sosyoloji,  Tartışma,  Toplum

#GeleceğinTrendleri: Ağaçlandırma Avrupa’da kuraklığı azaltabilir

Ormanlar yağmur yapar: Avrupa’da ormanlık alanlarda tarım bölgelerine göre daha fazla yağış olduğu kanıtlanmıştır. (Foto: iStock / ae-photos)

ETH Zürih’ten iklim araştırmacıları ilk kez Avrupa için gözlemsel verilerle ormanların yağmur oluşumunu desteklediğini gösterdi. Analizleri ayrıca, mevcut kullanılabilecek tarım arazileri ağaçlandırılırsa, Avrupa’daki yağış miktarının yüzde yediden fazla artabileceğini gösteriyor.

Ormanların bölgesel iklimi etkilediğini, iklim bilimcileri uzun zamandır biliyorlar. Çok sayıda araştırma, ormanların çoğunlukla yaz aylarında kara yüzey sıcaklıklarını düşürdüğünü ve küresel ısınmanın etkilerini yerel olarak hafifletmeye yardımcı olduğunu gösteriyor. Ancak ormanların ve tarım alanlarının ağaçlandırılmasının yerel ve bölgesel yağış miktarlarını nasıl etkilediği sorusunda henüz yeterince güvenilir bulgular yok. Kara-İklim Dinamiği Profesörü Sonia Seneviratne’nin araştırma grubu, bu soruyu Avrupa için ilk kez gözlem verileriyle (model veriler yerine) araştırdı.

Bu amaçla araştırmacılar, farklı ölçüm ağlarındaki 5800’den fazla ölçüm istasyonundan gelen yağış verilerini dikkate aldı. Ölçüm verilerinin mevcudiyeti nedeniyle, analizlerini Avrupa’daki beş bölgeye odakladılar: Büyük Britanya, Almanya, Hollanda, İsveç ve Finlandiya ve çevresindeki alanlar. Bu bölgelerde, araştırmacılar ormanlık alanda bir ölçüm istasyonu ile tarım alanında bir ölçüm istasyonunu bir çift olarak belirlediler. Orman örtüsündeki fark en az yüzde 20 idi. Aynı zamanda, istasyonlar, diğer unsurların yanı sıra, karşılaştırılabilir bir rakımda ve birbirine en fazla 84 kilometre mesafede olmalı idi. Bir sonraki adımda ekip, eşleştirilmiş ölçüm verilerini, yağış miktarını açıklamak için bir istatistik modeli ile düzenledi. Bu düzenleme, orman örtüsünün etkisini izole etmek ve yağış miktarını etkileyebilecek diğer faktörleri ayırabilmek için yapıldı.

Özellikle kış aylarında güçlü etkiler

Nature Geoscience’da henüz yayınlanan çalışmanın başyazarı ve Kara-İklim Dinamiği kürsüsünde doktora sonrası Ronny Meier, “Verilerimizdeki eğilim, aykırı değerlere rağmen kesindir” diye açıklıyor. “Ormanlık alanlarda, ortalama yağış, tarım için kullanılanlardan önemli ölçüde daha yüksektir.” Araştırmacılar bunu beklemişlerdi. Ancak, yerel etkilerin kışın, yazdan çok daha belirgin olması sürpriz oldu. Şimdiye kadar iklim araştırmacıları, özellikle yaz aylarında yüksek olan ve ormanlarda daha da artan, su buharlaşmasının, daha fazla yağışa sebep olduğunu varsaydılar.

Meier’in hipotezi: “Muhtemelen ormanların yüzey pürüzlülüğü daha önce zannedildiğinden fazla önemli ve artan yağışlar için belirleyici bir faktördür.” Bu şekilde, ormanlar hava kütle hareketini daha uzun süre engelliyor ve yağışı teşvik eden türbülansların çoğalmasına neden olur. Ayrıca, ormanlar kışın çevrelerine göre daha sıcaktır ve bu da yağışları kolaylaştırır. Araştırmacılar, kışın belirgin yerel etkilere ek olarak, yaz aylarında ormanlık alanlardan daha uzakta meydana gelen güçlü uzak etkiler de gözlemlediler. Kışın, bu yerel olmayan etkiler çoğunlukla kıyılarda gözlenirken, kıta ve kuzey Avrupa’da önemli ölçüde daha zayıftır.

ETH Zürih’te ekip üyesi ve iklim araştırmacısı Edouard Davin, “Bu bulgulara dayanarak, Avrupa’daki yağış miktarının ek ağaçlandırmadan ne kadar etkilenebileceğini hesapladık” diye açıklıyor. Bunu yapmak için, ağaçlandırma potansiyeli olan mevcut alanları gösteren “Global Reforestation Potential Map” (Küresel yeniden ormanlaştırma olasılıklı alanlar haritası) esas alındı. Ancak ağaçlandırmanın istenmeyen yerel sıcaklık artışına yol açabilecek tarım ve yerleşim alanları ile İskandinavya bu hesaplamaya dâhil edilmedi.

Sonuç: Araştırma bölgesi alanının toplam yüzde 14,4’ünü yeniden ağaçlandırmak ile ki bu Fransa’nın yüzölçümünden biraz daha fazladır, ortalama yağış miktarı yüzde 7,6’ya kadar artacaktır. Avrupa topraklarının dörtte birinden biraz fazlasında, yağış miktarı yüzde 10’dan fazla artacaktır. Meier, “Ek yağış miktarının coğrafi dağılımı çok değişkendir” diye açıklıyor. “Ağaçlandırmanın daha sık mı yoksa daha yoğun yağışlarla mı sonuçlanacağı konusunda henüz bir açıklama yapamıyoruz.”

Kuraklığa karşı bir çare mi?

Bulgular sadece bilimle değil, aynı zamanda siyasi kararlarla da ilgilidir. Ormanların yeniden ağaçlandırılması, günümüzde CO2 emisyonlarını azaltmak için en çok tartışılan önlemlerden biridir. Çalışma, bu tür çabaların ek pozitif etkileri olabileceğini öne sürüyor. İklim modelleri, sıcak hava dalgalarının ve yazın kuraklık dönemlerinin Avrupa’da da artacağını, aynı zamanda İskandinavya hariç yağışların azalacağını gösteriyor. Ek ağaçlandırma ile devletler bu gelişime karşı koyabilir ve yağıştaki düşüşü telafi edebilir.

Ancak Meier, çok yüksek umutlara karşı hemen uyarıyor: “Bir orman bir günden diğerine büyümez, bunun için 20 ila 30 yıla ihtiyacı vardır.” Genç ormanların, örneğin ağaçlandırma başlangıcından on yıl sonra, yerel yağışları artırıp artırmadığı henüz netlik kazanmamıştır. Ayrıca sonuçların tek başına değil, her zaman sahadaki insanların koşulları ve gereksinimleriyle ilişkili olarak görülmesinin önemli olduğunu düşünüyor. “Yüksek buharlaşmaları nedeniyle, bir yerdeki yeni ormanlar, örneğin diğer yerdeki tarımsal amaçlar için gerekli olan su miktarını akarsulardan ve nehirlerden çekebilir.”

Peki ya kuraklık ve şiddetli yağışlar gibi, küresel ısınma etkisinden artacak aşırı hava olayları, ne olacak? Ek yağışlarla, onlar daha da çoğalacak mı? Meier, “Avrupa genelinde yapılan bir model çalışması, ağaçlandırmanın aşırı yağışlara karşı koyma eğiliminde olduğunu gösterdi” diyor. “Yani aşırı olayları doğrudan ortalama yağıştan çıkaramazsınız”. Fakat ağaçlandırma nedeniyle yağıştaki değişikliklere ilişkin belirsizlikler hala büyüktür. Mevcut çalışma, yağış miktarlarının zamansal değil, yalnızca mekânsal karşılaştırmalarına dayanmaktadır. Meier ve meslektaşları, arazi kullanımı ve su mevcudiyeti arasındaki etkileşime gelecekte iklim tartışmalarında daha fazla dikkat edilmesini savunuyorlar.

Bu yazıya gönderilen bir okuyucu yorumu:

Magdeburg’un kuzeyindeki Leipzig / Halle Çevresel Araştırma Merkezi’nin lizimetre istasyonundaki yeniden ağaçlandırmaya yönelik araştırmalar, mevcut fundalık alanının yeniden ağaçlandırılmasının, yeni içecek suyunun oluşumunu o kadar güçlü etkileyeceğini göstermiştir ki, muhtemelen bu alandan içme su tedarikini bırakmak zorunda kalacağız.

Dr. Burkhard Scharf 07.10.2021 11:29

Bu yazı Tweet zinciri olarak da yayınlandı:

Nizamettin Karadaş

Kaynaklar:

Meier R, Schwaab J, Seneviratne I. S, Sprenger M, Lewis E, Davin E. L. Empirical estimate of forestation-induced precipitation changes in Europe. Nature Geoscience (2021). Doi: 10.1038/s41561-​021-00773-6

ETH Zürich Basın açıklaması ,08.07.2021

1964 İstanbul doğumlu. 1972 den bugüne kadar Düsseldorf, Almanya ikametli. Köln Üniversitesi Hukuk Fakültesi mezunu, 2 yetişkin kız çocuğu babası. 12 yıl Avukatlıktan sonra mesleğini bırakmış, her konuda meraklı, araştırmacı, analist ve okumasını seven rahat ve huzurlu bir insan.

Siz de fikrinizi söyleyin!