#GeleceğinTrendleri: İklim değişikliği – uyarıcı “kelebek termometresi”

İklim değişikliğinin hayvansal bir işareti: Araştırmacılar, ısınmanın sadece termometrelerdeki göstergeleri değil, aynı zamanda kelebekleri de yükselttiğini bildiriyor. Araştırmaları, Alp gün-kelebeklerinin yerleşim bölgesi 60 yıl içinde 300 metre yukarıya kaydığını gösteriyor. İklim değişikliğinin diğer boyutlarında olduğu gibi, bu durumda da uyum sınırları ortaya çıkacak: Zirvede, dağ kelebeklerinin kaçış imkânları bitecektir.

Dünya değişiyor – insan kaynaklı küresel ısınma giderek daha belirgin hale geliyor: Bu gelişme, son yılların iklim ortalama değerlerindeki değişikliklerin yanı sıra daha sık görülen aşırı hava koşullarında – örneğin kuraklık veya günümüzdeki, felaket boyutunda sellere sebep olan şiddetli yağışlar ile kendini gösteriyor. Dünyanın birçok yerinde bitki ve hayvan varlığındaki kaymalarda da, iklim değişiklikleri yansıtılıyor: hayvanlar ve bitkiler, uyumlu oldukları yaşam koşullarındaki coğrafi değişimleri takip ediyorlar. Bazı araştırmalar, birçok türün yayılış alanlarının sadece kuzey-güney yönünde değil, aynı zamanda rakım açısından da değiştiğini gösteriyor.

Zirve yolunda

Salzburg’daki Paris-Lodron Üniversitesi’nden Jan Christian Habel liderliğindeki uluslararası ekip tarafından yürütülen mevcut çalışma, böyle bir süreci özellikle etkileyici bir şekilde belgeliyor. Habel, “Sıcak ve kurak yazlar Orta Avrupa’da giderek daha sık oluyor – küresel iklim değişikliğinin bu etkilerini daha serin olması gereken dağlık bölgelerde de görüyoruz” diyor. “Bu nedenle, Salzburg eyaletindeki dağ kelebeklerinin son 60 yılda bu değişen çevre koşullarına nasıl uyum sağladığını inceledik.” Araştırmacılar bunun için yerel veri bankalarından 5.836 tarihi gün-kelebeği gözlem kayıtlarını analiz ettiler ve neticeleri bölgeyle bağlantılı iklim gelişim bilgileri ile ilişkilendirdiler.

Bonn’daki Alexander König Zoolojik Araştırma Müzesi’nden başyazar Dennis Rödder, “Sonuçlarımız açıkça gösteriyor ki, kelebeklerin yaşam alanları, iklim değişiklikleri sırasında birkaç on yıl boyunca daha da yüksek rakımlara kayıyor,” diye özetliyor. Araştırmacılar, 1960 ‘dan 2019 ‘a kadar, incelenen 37 kelebek türünün dağılımında, ortalama yaklaşık 300 metre yukarı bir kayma tespit edebildiler.

Müncheberg’deki Senckenberg Alman Entomoloji Enstitüsü’nden ortak yazar Thomas Schmitt, “Kelebekler iklim değişikliklerine karşı oldukça hassas tepki verir ve sanki bilinçli bir şekilde, hayatta kalmak için ihtiyaç duydukları ve çevresel koşulları buldukları, kendilerine özel ekolojik nişlerini takip ederler” diye açıklıyor. Onlar yani değişime esnek bir şekilde uyum sağlarlar ve böylece hayatta kalmalarını güvence altına alırlar, diye düşünebilirsiniz. “Ancak dağ türleriyle ilgili bir sorun var: dikey kaymalar sonlu” diyor bilim adamı. Tüm habitatları – topoğrafya nedeniyle – küçülüyor ve türler zirveye ulaştığında ne olacağı sorusu kalıyor ”.

Sembol karakterinde bir çalışma

Çalışma, değişim sürecinin de ekolojik sorunlar yarattığını, gösteriyor: Türler arasındaki etkileşimler bozuluyor veya tamamen kopuyor. Bilim insanlarının bildirdiğine göre, kelebeklerin bazı yem bitkileri iklim değişikliklerine onlardan daha yavaş tepki veriyor. “Basit bir ifadeyle, bitkilerin daha düşük hareketliliklerinden dolayı yeterince hızlı göç edemeyecekleri söylenebilir. Bunun bir örneği ‘Boloria titania’ isimli kelebek türüdür. Onun yaşam alanı, tercih ettiği yem bitkilerinden biri olan yılan düğümlü otu ‘Bistorta officinalis’in yaşam alanı ile gittikçe daha az örtüşüyor”, diyor Schmitt. Ayrıca, bazı özelleşmiş bitki türleri, kelebeklerin göçleri ile tozlayıcılarını kaybedebilir ve böylece yok olabilir.

Araştırmacılar elde ettikleri neticelerin Alp ekosistemleri için olan önemin haricinde, iklim değişikliği tesirleri için çok etkileyici bir örneği olarak görüyorlar. “Kelebeklerin sessiz zirve saldırısı, iklim krizinin aciliyetini belirten bir işarettir – bu etki bir uyandırma çağrısı olarak anlaşılmalıdır: Çevrenin hızlı bir temel değişiminin ortasındayız”, diye yazıyor bilim insanları.

Nizamettin Karadaş

Bu yazı Tweet zinciri olarak da yayınlandı:

#GeleceğinTrendleri
İklim değişikliği – uyarıcı “kelebek termometresi”

Kırmızı apollo, 1960’tan bu yana önemli ölçüde yukarı doğru göç eden dağ kelebeği türlerinden biridir. (Resim: Thomas Schmitt, Senckenberg; grafik: Jan Christian Habel, Senckenberg) pic.twitter.com/RFdunzrGlj

— Nizamettin Karadaş (@kpaxn) July 21, 2021

Kaynaklar:

Leibniz-Institut zur Analyse des Biodiversitätswandels, Araştırma metni:
Scientific Reports, https://doi.org/10.1038/s41598-021-93826-0

Wissenschaft.de , 19.07.2021